[ĐỒNG NAI] Làng Tà Lài - Đất và người làm rung động trái tim S.E.P

Một ngày khi bạn cảm thấy cuộc sống quá bộn bề, bạn muốn quay về với sự non sơ của núi rừng, nghe tiếng gió lùa trên những mặt nước, khám phá những nét đẹp dung dị, sơ khai thì Tà Lài chính là nơi đón chờ bạn với những khung cảnh bình yên và nên thơ như vậy.

Làng dân tộc Tà Lài nằm ở xã Tà Lài, huyện Tân Phú tỉnh Đồng Nai. Cư dân sống ở Tà Lài hầu hết là người dân tộc thiểu số, chủ yếu là dân tộc Mạ và S’tiêng. từng sinh sống trong rừng Cát Tiên, sau này do công tác quy hoạch và bảo vệ rừng của Vườn quốc gia Cát Tiên, họ được chính quyền tổ chức di dời ra bìa rừng, lập buôn làng mới. Người Mạ, người X’tiêng có những nét văn hóa khá độc đáo trong quá trình sinh tồn gắn liền với địa bàn rừng núi miền Đông Nam Bộ, các giá trị văn hóa vẫn bảo lưu những phong tục, tập quán khá độc đáo.

Nhằm lưu giữ nét đẹp văn hoá dân tộc thiểu số, nhà dài Tà Lài đã được xây dựng. Nhà Dài được thiết kế dựa theo nét truyền thống của người Mạ sử dụng những nguyên liệu thiên nhiên như: mây, tre, lá kè...Nhà Dài nằm trên một con đồi nhỏ, bên dưới là đập thủy lợi Vàm Hô, sát cánh rừng nguyên sinh của VQG Cát Tiên. Phía trước Nhà Dài là khoảng sân rộng hai bên rợp mát cây xanh. Ngôi nhà lưu trú theo kiến trúc nguyên bản của những nhà dài người Mạ, mái nhà được lớp bằng lá kè, sàn nhà bằng gỗ, vách nhà và lan can sử dụng tre nứa nên mát mẻ và gần gũi với thiên nhiên.

Bên cạnh văn hóa cồng chiêng, dệt thổ cẩm truyền thống đóng vai trò quan trọng trong đời sống của đồng bào Mạ ở xã Tà Lài, H.Tân Phú. Không chỉ chứa đựng giá trị về vật chất mà dệt thổ cẩm còn thể hiện lòng biết ơn thiên nhiên, mang giá trị lịch sử của một nền văn hóa tồn tại lâu đời.

​​Những cô gái Mạ lên 9, lên 10 tuổi đã được các bà, các mẹ truyền nghề, dạy cách dệt thổ cẩm. Họ chỉ sử dụng bộ khung dệt làm bằng thanh gỗ, thanh tre hay những ống lồ để tạo ra các sản phẩm nhiều màu sắc, họa tiết mộc mạc thể hiện đúng bản chất con người Mạ chân chất, gần gũi với núi rừng đại ngàn. Ngoài sử dụng làm tấm đắp, khố, váy thì thổ cẩm Mạ còn dùng làm đồ dùng trang trí, túi xách, ví…

Đời sống tinh thần của người S’tiêng, Mạ có những nét độc đáo với những loại nhạc cụ: goong, chinh, kèn môi, đàn mbuốt, đàn tre… cùng những điệu múa, bài hát dân ca, truyện kể… Người Mạ, S’tiêng tổ chức những lễ nghi liên quan đến chu kỳ đời người (đặt tên, hôn nhân, tang lễ, chữa bệnh…), chu kỳ vòng cây trồng liên quan đến cây lúa (đốt rẫy, tỉa lúa, thu hoạch…).  Lễ mừng lúa mới là lễ hội lớn nhất mang tính cộng đồng của làng. Trước đây, lễ hội kéo dài nhiều ngày với những nghi thức cây nêu, hiến sinh trâu, bò, heo, dê… tại nhà sàn dài của làng và người dân tham dự đông đảo, tổ chức nhiều hoạt động mang tính chất vui chơi sau những ngày lao động vất vả trong năm (biểu diễn các loại nhạc cụ, múa hát dân gian, tham gia trò chơi và cùng uống rượu cần, ẩm thực cổ truyền…). 

Cùng với những phong tục tập quán, ẩm thực là một trong những nội dung được mọi người chờ đợi thưởng thức nhất mỗi khi đến Tà Lài. Không chỉ có trong các dịp lễ, tết mà văn hóa ẩm thực của đồng bào các dân tộc còn được gìn giữ trong các bữa ăn thường ngày với các món cơm lam, thịt nướng, các món từ rau rừng... Vào các dịp đặc biệt như lễ hội cổ truyền của đồng bào dân tộc, sẽ được thưởng thức thêm các món truyền thống được chế biến công phu hơn như bánh bột gạo, uống rượu cần…

Cảnh sắc thiên nhiên và con người nơi đây vẫn đang đón chờ sự ghé thăm của những người bạn phương xa. Không gian trong lành, mát mẻ, con người thân thiện và nhiều hoạt động văn hoá thú vị là những điều đã khiến trái tim chúng tôi - những con người làm dự án S.E.P rung động và mong được cùng bạn đến nơi đây, đến thăm vào một ngày không xa.

Và đừng quên theo dõi fanpage của chúng tôi để cùng khám phá nhiều hơn về Tà Lài và theo dõi tiến độ của dự án S.E.P tại Fanpage: S.E.P - Share Education Project (https://www.facebook.com/profile.php?id=61552680084970) hoặc tại Website (https://sepvn.netlify.app) bạn nhé!